انواع نارسا خوانی در کودکان و راه های درمان

ارجاع مشکلات مدرسه به خانواده نه تنها مشکل آموزشی را حل نمی کند بلکه بعضا  مشکل روانی هم به بار می آورد. اگر از دوران کودکی و در مدرسه به بچه ها در

مدارس آموزش های لازم داده شود و با اشتباهات یا کمبود هایشان مواجه و سیستم آموزشی در جهت بهبود آنها قدم بردارد دیگر شاهد این نخواهیم بود که کودکانی که

در مدرسه و محیط آموزشی ناتوانی انها برطرف نشده و تبدیل به مشکلی مزمن شده اکنون بزرگ شده اند با مشکلات بیانی و کلامی مواجه هستند که تبعات بسیار بدی

برای آن ها بهمراه داشته و تمام ابعاد زندگیشان را در بر گرفته است.

در این مقاله سعی میکنیم به اندازه وسع خودمان در مورد معضل بزرگ نارساخوانی در کودکانی که تازه پا به عرصه اموختن گذاشته اند بپردازیم.

با امید به اینکه روزی مقوله بیان و کلام درست در سیستم آموزشی ایران جایگاهی داشته باشد.

در فرهنگ روانشناسی، نارسا خوانی را به هر گونه ناتوانی در خواندن اطلاق می کنند که بواسطه ی آن کودکان از سطح پایه ی کلاس خود در زمینه ی خواندن عقب می مانند و

هیچگونه شواهدی دال برنارساییهایی چون آسیب عمده ی مغزی یا مشکلات هیجانی و فرهنگی و نیز زبان گفتاری وجود ندارد.

نارسا خوانی اصطلاحی است برای کودکانی که علیرغم هوش طبیعی قادر به خواندن و گفتن کلمات نیستند.

این کودکان ممکن است واژه های بسیاری را بدانند و به راحتی انها رادر مکالمه بکار برند اما قادر به درک و شناسایی نشانه های نوشتنی یا چاپی آن نیستند برخی هم ممکن است

حتی واژه ها را بخوانند اما مفهوم انها را درک نکنند. معلمان معمولا این گروه را در ردیف عقب مانده ذهنی و یا بعنوان کودکان تنبل که کوششی برای یادگیری نمیکنند، می شناسند.

این گروه از کودکان معمولا مشکلاتی در جهت یابی فضایی، تشخیص راست و چپ، بالا و پایین، توالی حروف وکلمات وهماهنگی بین چشم و دست دارند.

نسبت پسران 3برابر  بیشتر از دختران است.

نکته قابل توجه این که در زبان فارسی مشکل عدم بکار گیری اعراب در کلمات، مشکل حروفی که نوشته میشوند اماتلفظ نمی شوند (مثل: خواهر) و نیز مشکل حروف همصدا

( مثل: ث، ص، س) وجود دارد که امر خواندن را برای کودکانی که در بدو یادگیری خواندن هستند با مشکل مواجه می کند.

بنابراین، دشواری های خواندن در این دوره باید امری طبیعی محسوب شود مگر اینکه شدت یا تداوم داشته باشد.

لازم به ذکر است که  اکثر محققان و معلمان بر این باورند اگر شناسایی و تشخیص نارساخوانی کودکان در پایه ی اول و دوم انجام شود بیشتر از 80 درصد به لحاظ مهارت در خواندن

به حد پایه ی تحصیلی خود ارتقا می یابند. اما اگر درصد موفقیت در پایه ی بالاتر، پنجم 10 الی 15 درصد می باشد.

ملاکهای تشخیص نارساخوانی

1-داشتن هوش تقریبا متوسط یا بالاتر از متوسط

2-داشتن حواس سالم بویژه حس بینایی وشنوایی

3-برخورداری ازامکانات محیطی و آموزشی مناسب

4-نداشتن مشکلات شدید رفتاری

5- نازل بودن سطح توانایی خواندن و گفتن دانش اموزدر مقایسه با توان ذهنی، سن تقویمی وامکانات آموزشی وی که شامل مصادیق زیر می شود:

1-5- اشتباه کردن کلمات شبیه به همانند غاز و غار، چای و جای، بهار و نهار

2-5- حدس زدن کلمات با در نظر گرفتن حروف اول و آخرکلمات

3-5- آئینه خوانی یا وارونه خوانی کلمات مانند زور بجای روز

4-5- مشکلات شدید در هجی کردن کلمات

5-5- حذف کلماتی مانند “را” از “که” و …

6-5- اضافه کردن برخی از حروف وکلمات

7-5- حذف برخی از حروف وکلمات

8-5- جایگزینی برخی از حروف وکلمات به جای یکدیگر

9-5- درک نامرتب حروف

10-5- اشتباهات مرتبط باعدم درک معنای جمله و ارزش دستوری متن نوشته شده

11-5-دشواری در تشخیص جز از کل

12-5-خواندن کودکان نارسا خوان دارای  آهنگی همراه با تردید و مقطع است و گاهی متن نوشته شده را با اهنگی میخوانند که با معنای آن مطابقت ندارد.

13-5-در نهایت بی میلی وانزجار ازیادگیری خواندن

انواع نارسا خوانی

عمده ترین دسته بندی نارسا خوانی شامل دو گروه است :

الف – نارسا خوانی بینایی                             ب-نارسا خوانی شنوایی

نارسا خوان بینایی

نارساخوانان بینایی اختلالاتی در ادراک و حافظه ی بینایی دارند.

این افراد معمولادر جهت یابی، تمیز اندازه و شکل، تشخیص کلمه بعنوان یک کل و پردازش بینایی و تجسم فضایی دچار دشواری هستند، لذا نمیتوانند حروف وکلمات را از یکدیگر تمیز دهند،

یا از روی کلمات، آنها را کپی کنند.

از طرف دیگر می دانیم که کودکان با آسیبهای بینایی در حرکات چشمهایشان از طرف راست به چپ یا چپ به راست و تعقییب حروف و کلمات چاپ شده دارای مشکل هستند و معمولا آنها

چشمهایشان را روی خط جلو و عقب می برند.

نکته: نقص در فرایند بینایی باید مورد توجه باشد و لذا اجرای آزمون بینایی برای تشخیص مشکلات بینایی کودکان  بعنوان بخشی از روش تشخیص بسیار حائز اهمیت است.

نارسا خوان شنوایی

کودکان با نارسا خوانی شنوایی میتوانند محرکهای بینایی را تشخیص دهند، اما نمیتوانند بین حروف و صدای آنها ارتباط مناسب برقرار کنند.

این گروه معمولا در تشخیص صداهای گفتاری، ترکیب صداها، نامگذاری، پردازش شنیداری، توالی حافظه ی شنیداری، هجی یا ترکیب صداها برای خواندن کل کلمه مشکل دارند.

تحقیقات نشان می دهد که فرایند شنوایی در کودکان نارسا خوان کندتر از کودکان عادی است، ونیز این کودکان به زمان بیشتری برای فراگیری  و آگاهی از طریق شنوایی و بینایی نیاز دارند

کندی فرایند شنوایی، زمان لازم برای ورود اطلاعات به حافظه ی کوتاه مدت را نمی دهد، بدن ترتیب بسیاری از مطالب که به کودک عرضه می شود بدون اینکه وارد حافظه ی کوتاه مدت

شود از دست می رود و لذا به حافظه ی بلند مدت نیز منتقل نمیشود.

پیشنهادهای  آموزشی

معلمان  و والدین عزیز این را در نظر داشته باشند که درمان نارسا خوانی پرزمان ترین درمان میباشد ، لذا نکات قبل از درمان در زیر توصیه میگردد.

• باید انفرادی و با توجه به نارساییهای کودک تنظیم شود.
• باید از سطحی از سلسله مراتب یادگیری که درآن کودک مشکل دارد، شروع شود.
• براساس آمادگی وانگیزش کودک تنظیم شود.
• آموزش بر اساس تحمل کودک تنظیم شود.
• استفاده از روش آموزش چند حسی باید مد نظر قرار گرفته شود.
• تاکید بر آموزش مهارتهای کلامی وغیر کلامی
• آموزش و تقویت ادراک در صورت لزوم انجام گیرد و از پیش داوری در مورد چنین آموزشی پرهیز شود.
• استفاده از نتایج حاصل از آزمایشهای روانی و جسمی در تنظیم برنامه ی آ موزشی نیاز اصلی می باشد.
• توجه به متغیرهای چون مجاورت کودک با دیگران، سرعت فراگیری موادآموزشی و…

چگونگی ترمیم نارساخوانی

 ترمیم نارسا خوانی بینایی:

برای درمان این کودکان ازروش فنوتیک ( آوایی ) استفاده میکنیم.

در این روش آموزش، از صداهای مجزا که تدریجا با هم ترکیب می شوند و کلمات رابوجود می آورند، شروع می کنیم.

مربی چند حرف بیصدا را که از نظر صدا و ظاهر کاملا متفاوتند، مانند ” م، س، ت ” بر می گزیند.

سپس هریک را بر کارتی می نویسد، آنگاه با نشان دادن آن حرف به کودک، صدای آنرا در می آورد و کودک را تشویق به تلفظ صدای آن میکند.

بعد از اینکه کودک شکل و صدای حرف را آموخت، از او خواسته میشود به کلماتی که بااین حرف شروع می شود فکر کند.

پس از فراگیری چند حرف بیصدا، فعالیت تغییر می کند و در تمرینی دیگر ترکیب صداها و نیز حروف با صدا و به دنبال آن جملات ساده و کوتاه و درنهایت داستان به کودک آموخته می شود.

ترمیم نارسا خوان شنوایی :

ذکر این نکته لازم است که هرچند آموزش از طریق شنوایی انجام می شود، اما هدف بهبود بخشیدن به مشکلات بینایی است.

لذا فعالیتهایی چون: جور کردن تصاویر و کلمات نوشتاری، نقاشی خطوط اصلی کلمات و اشیا توصیه می گردد.

بدین گونه به کودک می آموزیم که هرکلمه شکل و مفهوم مشخصی دارد.

برای درمان کودکان نارسا خوان شنوایی روش آموزش کل کلمه به صورت نوشتاری توصیه می شود.

مثلا ” کارتی را که حاوی عکس ” سگ ” و نیز کلمه ی سگ است به کودک نشان می دهیم و همزمان کلمه را بیان می کنیم و از او می خواهیم کلمه را تکرار کند، یادر آموزش کلمه ” پریدن ”

از کودک می خواهیم که عملا بپرد و بلافاصله کارت حاوی کلمه ی پریدن را به او نشان میدهیم و او را تشویق به تلفظ  آن می کنیم.